Bản báo cáo, được khối nghiên cứu kinh tế HSBC công bố ngày 31/10, cho biết trong khi xuất khẩu của hầu hết các nước trong khu vực Châu Á giảm đóng góp cho GDP trong suốt 10 năm qua thì Việt Nam là một ngoại lệ. Xuất khẩu của Việt Nam lại phát triển rực rỡ trong 1 thời gian dài với tốc độ tăng trưởng mạnh lên trong những năm gần đây ngay cả khi thương mại toàn cầu chững lại.

Xuất khẩu của Việt Nam trong những năm gần đây đã tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất, gấp gần 3 lần tốc độ trung bình của khu vực.

Một điều đáng nói nữa là ngành sản xuất đang là động lực chính cho sự tăng trưởng của xuất khẩu Việt Nam chứ không phải ngành nguyên liệu thô như cà phê, gạo hay dầu thô, vốn đã từng là những ngành có kim ngạch xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam.

Điều đó cho thấy Việt Nam đang từng bước vững chắc chiếm thị phần xuất khẩu hàng sản xuất công nghiệp, không chỉ đơn thuần về may mặc và giày dép, mà cũng đang lấn sân sang ngành điện tử.

Đầu tư của các doanh nghiệp FDI tăng cũng là một lý do khiến xuất khẩu của Việt Nam tăng trưởng trong thời gian gần đây, giúp Việt Nam gia nhập vào chuỗi cung ứng của khu vực. Tuy nhiên, đây lại là nguyên nhân khiến cán cân thương mại chưa cải thiện theo hướng thặng dư nhiều như kỳ vọng do các công ty nước ngoài thường nhập khẩu vật liệu để phục vụ cho sản xuất của họ. Dẫu sao, kinh tế Việt Nam vẫn hưởng lợi do xuất khẩu tăng vọt.

Câu hỏi đặt ra là liệu tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam đã qua giai đoạn đỉnh cao.

HSBC cho rằng “gần như là chưa”, vì nhiều lý do để tin rằng xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt.

Thứ nhất, Việt Nam vẫn thuộc nhóm các nước cho chi phí lao động ở mức thấp nhất khu vực. Chi phí nhân công tại Việt Nam hiện bằng khoảng một nửa của Thái Lan và bằng 1/3 của Trung Quốc và cũng thấp hơn nhiều dịch vụ Ấn Độ và Indonesia – 2 nước thường được xem là có lợi thế trong việc chiếm lĩnh thị phần ngành sản xuất.

Thứ hai, môi trường kinh doanh bao gồm phần cơ sở hạ tầng đang ngày càng cải thiện, dù vẫn còn các kế hoạch dài hơi phải thực hiện.

HSBC cho rằng chỉ cần cơ sở hạ tầng tiếp tục cải thiện và các công ty nước ngoài được phép mở rộng kinh doanh thì xuất khẩu của Việt Nam sẽ tiếp tục tăng trưởng tốt.

Thứ ba, các hiệp định thương mại sắp ký kết như Hiệp định thương mại tự do Việt Nam-EU và Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) sẽ thúc đẩy thêm cho tăng trưởng xuất khẩu của Việt Nam.

Theo HSBC, hiệp định FTA Việt Nam-EU có thể sẽ được chốt lại vào cuối năm nay, còn hiệp định TPP dù trễ tiến độ sau nhiều cuộc đàm phán nhưng vẫn hy vọng có một tiến triển đột phá vào đầu năm sau.

“Chắc chắn Việt Nam sẽ là một trong những quốc gia hưởng lợi nhiều nhất khi Trung Quốc đang mất dần tính cạnh tranh trên thị trường sản xuất giá rẻ,” báo cáo viết.

Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu của HSBC cho rằng Việt Nam không nên chủ quan với sự thành công của xuất khẩu trong hiện tại. Chuyên gia kinh tế Trinh Nguyễn của HSBC cho rằng Việt Nam còn nhiều điều phải làm để cải thiện cơ sở hạ tầng và môi trường kinh doanh nói chung.